Bir yerden bir yere kolayca taşınmanın yaşam tarzı olduğu günümüzde Almanya’da freelancer olarak çalışmak pek çok iş kolu için mümkün hale geldi. Almanya’nın başkenti Berlin, “start-up” iş kültürünün fazla olduğu, programlama veya grafik tasarım üzerine yeni bir iş kurarak tek bir şirkete bağlı kalmadan profesyonel hizmet sağlamak için ideal şehirler arasında. Freelance çalışma tarzı pek çok rahatlığı beraberinde getirse de talep ettiği disiplin ve planlı programlı davranma zorunluluğu birçok kişiyi zorlayacak seviyede. Ancak siz “Disiplin benim ikinci adım” diyenlerdenseniz Almanya’da freelancer olmak konulu yazımız sizin için geliyor.
Başlıklar [Göster]
Almanya’da serbest çalışan tanımı
Kendinizi Almanya’da freelancer olarak konumlandırmadan önce, Alman yasalarına göre freelancer grubuna girip girmediğinizden emin olmanız gerekiyor. Almanya’da iki tip serbest çalışan vardır: freelancerlar (Freiberufler) ve esnaflar (Gewerbetreibenden). Bu iki tip birbirine benzese de yasal sorumluluklar ve vergilendirme açısından belirgin farklılıkları vardır. Freelancerlar (Freiberufler) olarak ifade edilen meslekler genellikle bir tür uzmanlık, akademik eğitim veya yaratıcı hizmetle bağlantılıdır. Almanya’da freelancer olarak tanımlanıyorsanız, işletmenizi resmi olarak kaydettirmek gerekmez, bu nedenle daha az evrak işi ile uğraşırsınız.
Almanya’da freelancer olarak tanımlanacak mesleklerden bazıları ise şöyle:
Sanatçılar, fotoğrafçılar, müzisyenler, tasarımcılar, oyuncularAvukatlar, vergi danışmanları, muhasebecilerDoktorlar, diş hekimleri, veterinerler, terapistler, psikologlarGazeteciler, tercümanlar, çevirmenler, yazarlar, öğretmenlerMühendisler, mimarlar
Bu meslek grupları dışında kalanlar serbest çalışan olarak değil, bir tüccar ya da esnaf olarak kabul ediliyor ve bu kişilerin işlerini ticaret ofisine kaydettirerek, ticaret vergisi ödemeleri gerekiyor. Fakat mesleğinizin serbest meslek mi yoksa ticaret mi olduğuna dair son karar, meslekleri vaka bazında değerlendiren vergi dairesine (Finanzamt) ait. Eğer hala hangi gruba girdiğinizden emin değilseniz yerel vergi dairenize danışabilirsiniz.
Almanya’da freelancer olarak çalışmaya başlamadan önce yapmanız gerekenler
Almanya’da freelancer olarak çalışmaya başlamadan önce aşağıdaki adımları tamamladığınızdan emin olun:
– Almanya’da çalışma ve yaşama izni
– İkamet kaydı (anmeldung) yaptırma
– Banka hesabı açtırma
– Sağlık sigortası yaptırma
Almanya’da çalışma ve yaşama izni
Freelancer olarak çalışmaya başlamadan önce, Almanya’da yaşama ve çalışma hakkınız olduğundan emin olmanız gerekiyor. AB, AEA (Avrupa Ekonomik Alanı) ve İsviçre vatandaşları, kısıtlama olmaksızın Almanya’da serbest çalışmakta özgürken Türkiye dahil diğer ülkelerin vatandaşları, serbest meslek sahibi olarak çalışmanıza izin veren uygun oturma iznine sahip olmalıdır. Freelancerların vize ve oturma izni başvurularında halihazırda Almanya’da yerleşik müşterileri olduğunu kanıtlamaları gerekiyor. Bunu, sizi işe almak isteyen şirketlerden gelen kabul mektupları veya daha önce birlikte çalıştığınız işletmeler için kestiğiniz faturalar ile gösterebilirsiniz.
İkamet kaydı (anmeldung) yaptırma
Yaşama ve çalışma hakkına sahip olduktan sonra da Almanya’da ikamet ettiğinizi göstermeniz gerekiyor. Freelancer süreci dahil olmak üzere bir çok süreçle ilgili dökümanlar sizin ikamet ettiğiniz adrese gelecek. Almanya’da ikamet ile ilgili yazımızda detaylara göz atabilirsiniz.
Banka hesabı açtırma
Almanya’da ister freelancer olun ister bordrolu bir çalışan olun bir banka hesabına ihtiyacınız var. Kişisel hesabınızla kurumsal işlerinizin karışmasını önlemek için de, kurumsal bir hesap açmanız gerekecek. Almanya’da banka hesabı açmayla ilgili yazımıza göz atarak ilgili adımları atabilirsiniz. Dilerseniz Almanya’daki Türk bankalarından da bir hesap oluşturmayı değerlendirebilirsiniz.
Sağlık sigortası
Almanya’da freelancer olarak çalışmadan önce değerlendirmeniz gereken bir diğer konu da sağlık sigortası.Almanya’da sağlık sigortası yaptırmak zorunlu olduğu için sistemi anlamanız ve doğru sağlık sigortasını seçmeniz büyük önem taşıyor. Sağlık sigortası konusunda freelancer olarak iki seçeneğiniz bulunuyor; özel ve kamu sigorta kurumları.
Sigorta yaptırmak için bir kamu sigorta şirketini (Gesetzlichen Krankenkasse) seçmeniz aylık minimum 350 euro ile kazancınızın yaklaşık %15’ini buraya yatırmanız anlamına geliyor. İşe yeni başladığınızı ve çok da kazanmadığınızı düşünürsek biraz pahalı gelebilir ancak bu sigorta sadece sizi değil eşinizi ve çocuklarınızı da kapsıyor. Almanya’daki en yaygın üç kamu sağlık hizmeti sağlayıcısı TK (Techniker Krankenkasse), AOK ve Barmer GEK‘tir. Sağlayıcınız, her doktor ziyaretinde ibraz etmeniz gereken bir çip içeren bir sigorta kartı (Gesundheitskarte) verecektir.
Özel bir şirketi (Private Krankenversicherung) seçtiğiniz takdirde ise sigortanız sağlık profilinize ve sahip olduğunuz risklere göre yapılıyor. Eğer gençseniz ve yirmilerinizdeyseniz, belki de aylık 150 euroluk bir plan düşünebilirsiniz. Ancak yaş aldıkça vücudunuz hastalıklara daha açık olacağı için bu plan 500 euroya hatta daha fazlasına çıkabilir. Aynı zamanda sigorta kapsamına eş ve çocuklarin dahil olmadığını hatırlatmakta fayda var. Her iki sigorta da farklı fiyatlara ve kapsamlara sahip olduğundan hangisini seçeceğinize dikkatli karar vermelisiniz. Bu noktada sigortacıyla konuşabilir ya da Check24.de, Tarifcheck veya Preisvergleich.de gibi platformları kullanarak en iyi fiyatı ve size uyan sigortayı bulabilirsiniz. Almanya’da sağlık sigortası ile ilgili yazımıza da göz atabilirsiniz.
Almanya’da freelancer olmak için gerekli belgeler
Almanya’da freelancer olarak kaydolmak için bir vergi anketi (Fragenbogen zur steuerliche Erfassung) doldurmanız ve bu anketi yerel vergi dairenize göndermeniz gerekiyor. Formu indirip, doldurduktan sonra kopyasını gönderebilir veya ELSTER aracılığı ile çevrimiçi olarak da işleminizi yapabilirsiniz. Ancak formu Almanca olarak doldurmanız gerekiyor. Herhangi bir sorunuz olması durumda, tüm bilgilerin doğru bir şekilde gönderildiğinden emin olmak için bir vergi danışmanıyla iletişime geçebilirsiniz. Eğer “Bu süreçle ben uğraşmak istemiyorum.” diyorsanız da sizin adınıza vergi dairesine serbest çalışan kaydınızı gerçekleştiren ve hatta vergi raporlarınızı gönderen Sorted ya da Accountable gibi bir dizi çevrimiçi hizmet de bulunuyor. Kendi işimi kendim yaparım diyorsanız, aşağıdaki ayrıntıları sağlamanız gerekiyor:
Vergi numarasıSerbest faaliyetinizin açıklamasıAlman banka hesaplarınızın ayrıntıları (varsa hem kişisel hem de ticari) – banka hesabı açmak ile ilgili yazımıza da göz atabilirsinizTahmini işletme gelir ve giderleri yani bir nevi iş planı (business case)Tahmini karSerbest meslek tanımınıza göre KDV oluşup oluşmayacağı ile ilgili görüşleriniz
Vergi dairesi cevaplarınıza göre serbest meslek sahibi olup olmadığınızı belirliyor. Daha sonra size bir ticari kuruluş olarak verilen ve tüm fatura ve vergi beyannamenizde belirtilmesi gereken bir vergi numarası (Steuernummer) veriyorlar. Eğer talep ettiyseniz ayrıca bir KDV numarası da alıyorsunuz.
Almanya’da kayıt işleminizi tamamladıktan sonra vergi dairesinden, ciro tahminlerinize göre ödemeniz gereken vergileri gösteren bir ödeme plan veriliyor. Tahmini gelirinize bağlı olarak, yıllık vergi beyannamesi yoluyla aylık, üç aylık veya yıllık olarak gelir vergisi ve KDV ödemeniz gerekebilir.
Almanya’da freelancer faturalarınızda olması gerekenler
Tüm faturalarınızın doğru biçimlendirildiğinden ve aşağıdaki bilgileri içerdiğinden emin olun:
Tam adınız ve adresinizAlıcının tam adı ve adresiFatura tarihiVergi numaranız ve KDV numarası (varsa)Sizin tarafınızdan atanan fatura numarasıÜstlenilen işin veya sağlanan hizmetin tanımıNet tutarKDV miktarı (varsa)Freelancer olarak dikkat etmeniz gereken konularEmeklilik
Freelancerlar, genellikle yasal bir emeklilik sigortası planına katkıda bulunmaya devam etmek zorundadır. Bu durum sağlık hizmeti, mimari, mühendislik, hukuk, muhasebe, öğretim, sanat ve yazarlık alanlarında çalışan herkes için geçerlidir. Diğer serbest çalışanlar, bir devlet emekli maaşına gönüllü olarak katkıda bulunmayı seçebilirler. Bu noktada emeklilik fonunuzu bilgilendirmeniz gerekiyor. Gönüllü sigortalı olmanın en büyük faydası, gelirinizin asgari katkı payı olan %18,6’yı aştığı sürece, katkı payınızın tam düzeyini belirleyebilmenizdir.
Freelancer olarak bu %18,6’lık yükün tamamı sizin tarafınızdan ödenir. Alternatif olarak, freelancer olarak büyüme aşamasında kendinizi desteklemenize yardımcı olmak amacıyla, freelancer olduktan sonraki ilk üç takvim yılı içinde katkı paylarınızda %50 indirim için başvurabilirsiniz. Yerel Alman emeklilik sigortası (Deutsche Rentenversicherung) şubeniz, bu indirime hak kazanıp kazanmadığınız konusunda size bilgi verecektir.
İşsizlik sigortası
Gelecekte işinizin kesintiye uğramasını önlemek için yasal işsizlik sigortasına gönüllü olarak katkıda bulunmanız da akıllıca olacaktır. Bu, ihtiyaç duymanız halinde işsizlik parası almaya hak kazanmanızı sağlayacaktır.
Freelancer için devlet teşvikleri
İşinizi kaybettiyseniz ve işsizlik parasına alternatif olarak serbest çalışmayı düşünüyorsanız, yeni işinizi kurmanıza yardımcı olacak bir başlangıç hibesi almanız mümkün. Almanya’da teşvikler ile ilgili detaylı yazıma göz atmanızı öneririz.